Παιχνίδι με τη φωτιά μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας θα εξελιχθεί τους επόμενους έξι μήνες, μέχρι το τέλος Απριλίου του 2023, οπότε η γειτονική χώρα θα έχει μπει για τα καλά στον πυρετό της προεκλογικής περιόδου, όπως προβλέπουν κορυφαίοι παράγοντες της ελληνικής κυβέρνησης. Το διάστημα του εξαμήνου που είναι μπροστά μας μέχρι τον Μάιο η ελληνική πλευρά προετοιμάζεται για όλα τα ενδεχόμενα, καθώς στην Αθήνα το πρωθυπουργικό γραφείο, η ηγεσία της ελληνικής διπλωματίας και το στρατιωτικό απαράτ του υπουργείου Εθνικής Αμυνας συνειδητοποιούν ότι κανείς μεταξύ των συμμάχων της Ελλάδας σε ολόκληρο τον πλανήτη δεν είναι σε θέση να προβλέψει πού το πάει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Με σκοπό να... συμμαζέψει τα μυαλά του ο πρόεδρος της Τουρκίας και να σταματήσει την εκτόξευση απειλών πολέμου εναντίον της Ελλάδας, στην Αθήνα έχουν ενεργοποιήσει διαύλους επικοινωνίας με φίλες και συμμαχικές χώρες όπου υπάρχει συναντίληψη για τον αποσταθεροποητικό ρόλο της Αγκυρας. Τόσο στα επίσημα κανάλια επικοινωνίας όσο και στις άτυπες συζητήσεις που γίνονται μεταξύ Ελλήνων αξιωματούχων και Δυτικών συνομιλητών τους, οι δέκτες ανησυχίας για πιθανή έκρηξη της τουρκικής επιθετικότητας στο Αιγαίο επί του πεδίου μοιάζουν σαν να αδυνατούν να ιχνηλατήσουν τις προθέσεις του κ. Ερντογάν και να προβλέψουν αν θα επιδιώξει να σύρει την Ελλάδα σε στρατιωτική αντιπαράθεση ή θα συνεχίσει να κινείται στη λεπτή κόκκινη γραμμή της λεκτικής τρομοκράτησης της ελληνικής κοινής γνώμης. Στο πλαίσιο της προπαρασκευής των Τούρκων πολιτών για όλα τα ενδεχόμενα, ο κ. Ερντογάν συνεχίζει να δαιμονοποιεί την Ελλάδα κατηγορώντας την Αθήνα για... επιθετική και εχθρική στάση με αφορμή την εσωτερική συζήτηση περί του ενδεχομένου επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια νότια της Κρήτης, όπως ζήτησαν με τον πιο επίσημο τρόπο ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας και άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης. Αφού προηγήθηκε ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου, που απείλησε με πόλεμο ξεκαθαρίζοντας ότι η Αγκυρα δεν θα επιτρέψει την επέκταση της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης ούτε κατά ένα μίλι πέραν των 6 ναυτικών μιλίων, ο κ. Ερντογάν ανέλαβε να εξειδικεύσει τη σχεδιαζόμενη «αντίδρασή» τους. «Κι εμείς απαντάμε με τα έργα μας αντί να παράγουμε λόγια», είπε ο πρόεδρος της Τουρκίας και έκανε ειδική αναφορά στον βαλλιστικό πύραυλο Τayfun του οποίου το βεληνεκές υπολογίζεται στα 561 χιλιόμετρα προειδοποιώντας ότι η Αγκυρα έχει ξεκινήσει ήδη τις εργασίες για αύξηση της ακτίνας δράσης του. Ευθέως, χωρίς καν να προσπαθήσει να ωραιοποιήσει τις απειλές του, ο κ. Ερντογάν είπε ότι στην Ελλάδα επικρατεί... τρέλα επειδή αντιλήφθηκαν ότι ακόμη και η πόλη της Αθήνας είναι μέσα στην εμβέλεια του πυραύλου Tayfun. Η μεταμόρφωση του κ. Ερντογάν σε Κιμ Γιονγκ Ουν της Μεσογείου, μιμούμενος τις πολεμοχαρείς ενέργειες του ηγέτη της Βόρειας Κορέας που τις τελευταίες ημέρες τρομοκρατεί Νότια Κορέα και Ιαπωνία με συνεχείς εκτοξεύσεις δεκάδων βαλλιστικών πυραύλων, ακόμη και ενός διηπειρωτικού (!), θέτοντας σε συναγερμό τα αντιαεροπορικά συστήματα του Τόκιο και της Σεούλ, δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη. Στον πολεμικό οίστρο των δηλώσεων που εκπορεύονται από την Αγκυρα, η Αθήνα έχει επιλέξει την τακτική της ήπιας αντίδρασης φροντίζοντας παραλλήλως για τη γραμμή-γραμμή ενίσχυση της αποτρεπτικής δύναμης των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. «Αν απαντούσα στις δηλώσεις των Τούρκων αξιωματούχων κάθε φορά που προκαλούν την Ελλάδα στα λόγια δεν θα έκανα άλλη δουλειά. Δεν θα μπούμε σε έναν ανέξοδο ανταγωνισμό δηλώσεων, οι θέσεις μας είναι ξεκάθαρες», τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης την περασμένη Πέμπτη από το Βερολίνο, αφήνοντας σαφή υπαινιγμό για τις σχεδόν καθημερινές δηλώσεις του κ. Ερντογάν: «Αν η Ελλάδα είχε 85% πληθωρισμό, κι εγώ θα ήθελα να αλλάζω τη θεματολογία». Πράγματι, την ώρα που στην Ελλάδα και σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες η καθημερινότητα των πολιτών λόγω της αύξησης των τιμών σε βασικά προϊόντα, του υψηλού κόστους ενέργειας και του πληθωρισμού που κυμαίνεται στο 10% ροκανίζοντας τα εισοδήματα γίνεται ολοένα και δυσκολότερη, στην Τουρκία η πραγματικότητα για τους πολίτες μοιάζει με εφιάλτη. «Ο Ερντογάν μάχεται για τη ζωή του και την πολιτική του ύπαρξη», εκτιμά κορυφαίο κυβερνητικό στέλεχος με το οποίο συνομίλησε το «ΘΕΜΑ», εξηγώντας ότι τους επόμενους μήνες μέχρι να διεξαχθούν οι εκλογές στην Τουρκία η Αθήνα πρέπει με σωφροσύνη να περιμένει από την ηγεσία της γειτονικής χώρας τα πάντα, χωρίς να αποκλείει κανένα ενδεχόμενο, ακόμη και από τα θεωρούμενα ακραία, διότι ο κ. Ερντογάν θα κάνει τα πάντα για να διατηρηθεί στην εξουσία.

Αναβάθμιση Μία παράμετρος που τον τελευταίο καιρό μάλλον υποτιμήθηκε από κάποιους κύκλους στην Ελλάδα που επαναλάμβαναν απόψεις περί δήθεν περιθωριοποίησης της Τουρκίας είναι η κατακόρυφη αναβάθμιση του ρόλου της στο πολιτικό και το διπλωματικό πεδίο λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Ο κ. Ερντογάν είναι από τους ελάχιστους ηγέτες χωρών-μελών του ΝΑΤΟ που έχουν τη δυνατότητα απευθείας επικοινωνίας με τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, ταυτοχρόνως συνομιλεί με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και είναι αποδεκτός από το Κίεβο ως συνομιλητής που μπορεί να μεσολαβήσει στη Μόσχα έστω για τη μεταφορά των σιτηρών της Ουκρανίας διά της Μαύρης Θάλασσας για να αποτραπεί παγκόσμια επισιτιστική κρίση. Αν στην παρούσα συγκυρία οι σχέσεις της Αγκυρας με την Ουάσινγκτον ήταν καλύτερες, τότε μάλλον θα ήμασταν υποχρεωμένοι να μιλάμε για μια άνευ προηγουμένου ιστορική αναβάθμιση της Τουρκίας, κυρίως, λόγω της Ουκρανίας. Οι επερχόμενες ενδιάμεσες εκλογές για τη Βουλή των Αντιπροσώπων, τη Γερουσία και την επιλογή κυβερνητών στις ΗΠΑ, από την τουρκική πολιτική ηγεσία, αντιμετωπίζονται ως μια πρόκληση που μπορεί να αλλάξει τα αρνητικά -σήμερα- για την Αγκυρα δεδομένα.

Αν οι Δημοκρατικοί χάσουν την πλειοψηφία στη Γερουσία, ο Μπομπ Μενέντεζ δεν θα παραμείνει πρόεδρος της πανίσχυρης αμερικανικής Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων, με ό,τι μπορεί να σηματοδοτήσει η εξέλιξη αυτή για τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις σε μια σειρά τομέων, από την αγορά και τον εκσυγχρονισμό F-16, τα F-35 έως την τουρκική επιρροή στα κέντρα λήψης αποφάσεων στην Ουάσινγκτον. Η στάση του Τελ Αβίβ Την προηγούμενη εβδομάδα, λίγο πριν από τη διεξαγωγή των εκλογών στο Ισραήλ μέσω των οποίων ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου επανέρχεται στην εξουσία, ο Ισραηλινός υπουργός Αμυνας επισκέφτηκε την Αγκυρα και συναντήθηκε με τον Τούρκο ομόλογό του Χουλουσί Ακάρ. Κι αυτό έπειτα από υπερδεκαετή κρίση στις σχέσεις Τουρκίας - Ισραήλ που έδωσε το περιθώριο στην Ελλάδα να αναβαθμίσει τις διμερείς σχέσεις με το Ισραήλ στο καλύτερο επίπεδο όλων των εποχών. Πώς θα επηρεάσει την ελληνοϊσραηλινή συνεργασία η προσπάθεια της Αγκυρας να επουλώσει τις πληγές στις σχέσεις της με το Τελ Αβίβ; Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό, στην Αθήνα συλλέγουν πληροφορίες από πολλές πηγές. Ωστόσο, κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι μετά το τηλεφώνημα μεταξύ Μητσοτάκη - Νετανιάχου μια συνάντηση των δύο πρωθυπουργών είναι από τα πρώτα θέματα στην ατζέντα του Ισραηλινού. Στην ελληνική κυβέρνηση υπάρχει η αντίληψη ότι η αδύναμη προηγούμενη κυβέρνηση Μπένετ - Λαπίντ στο Ισραήλ είχε δώσει το περιθώριο στον μη εκτελεστικό Ισραηλινό πρόεδρο Ισαάκ Χέρτζογκ να προωθήσει την ατζέντα του για επανασύνδεση με την Τουρκία και αποκατάσταση διαύλων επικοινωνίας. Μία εξήγηση που αφορά την ασφάλεια του Ισραήλ είναι ότι στο Τελ Αβίβ χρειάζονται έντιμη σχέση με την Τουρκία για να διατηρήσουν καλές επαφές με το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο είναι απαραίτητο στρατηγικά στο Ισραήλ λόγω της απειλής του Ιράν. Η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν έχουν αδελφικές σχέσεις και στο Τελ Αβίβ γνωρίζουν ότι ο κ. Ερντογάν θα μπορούσε να απομακρύνει τον Αζέρο πρόεδρο Ιλχάμ Αλίγιεφ από μια επιθυμητή σχέση συνεννόησης με το Ισραήλ. Στο ερώτημα αν οι Ηνωμένες Πολιτείες έπαιξαν ρόλο στη βελτίωση των σχέσεων Ισραήλ - Τουρκίας, απάντηση από ελληνικής πλευράς δεν είναι εύκολο να δοθεί. Σημερινός πρεσβευτής του Ισραήλ στην Ουάσινγκτον είναι ο Μίχαελ Χέρτζογκ, απόστρατος αξιωματικός και διπλωμάτης, αδελφός του Ισραηλινού προέδρου ο οποίος τον επέβαλε ως επικεφαλής της πανίσχυρης ισραηλινής διπλωματικής αποστολής στις Ηνωμένες Πολιτείες. Επειτα από μια δεκαετία παγωμένες σχέσεις μεταξύ Αγκυρας και Τελ Αβίβ, η επίσκεψη του Ισραηλινού υπουργού Αμυνας Μπένι Γκαντζ στην Τουρκία και η συνάντησή του με τον κ. Ακάρ ήρθε να δείξει ότι στη σημερινή ρευστή περίοδο το μόνο δεδομένο είναι ότι οι διεθνείς σχέσεις και οι συμμαχίες αλλάζουν και αναδιατάσσονται αναλόγως των συμφερόντων. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις της ελληνικής πλευράς συγκλίνουν στο ότι η επάνοδος Νετανιάχου στην πρωθυπουργία θα λειτουργήσει ενισχυτικά για τη χώρα μας.

Οι σχέσεις με την Αίγυπτο Η διαρκώς μεταβαλλόμενη διεθνής κατάσταση, ο πόλεμος στην Ευρώπη, η διατάραξη της ισορροπίας μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων και η παγκόσμια οικονομική κρίση που προβλέπεται να διαρκέσει μέχρι το 2024 είναι κάποιοι από τους τίτλους που αποτυπώνουν το σημερινό περιβάλλον. Στη γειτονιά της Ανατολικής Μεσογείου τα τελευταία τρία χρόνια ίσως η πιο σημαντική και αρραγής συμμαχία που έχει δημιουργηθεί είναι αυτή μεταξύ της Ελλάδας και της Αιγύπτου. Με επιστέγασμα τη συμφωνία του Ιουλίου του 2020 μεταξύ Αθήνας και Καΐρου για μερική οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των δύο χωρών, η ελληνική και η αιγυπτιακή κυβέρνηση έχουν σφυρηλατήσει μια ειλικρινή σχέση έντιμης συνεννόησης. «Οι Αιγύπτιοι μας έχουν φερθεί πιο άψογα από άψογα», σημειώνει παράγοντας με γνώση των συζητήσεων της Αθήνας με το Κάιρο επισημαίνοντας ότι «η Ελλάδα πρέπει να διατηρήσει τη σχέση με την Αίγυπτο έναντι οιουδήποτε τιμήματος». Μάλιστα είναι πιθανό αύριο ή μεθαύριο στο Σαρμ Ελ Σέιχ, στο περιθώριο της Συνόδου για το Κλίμα, να υπάρξει συνάντηση του Ελληνα πρωθυπουργού με τον πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. «Πρόκειται για ανεκτίμητο κεφάλαιο, δεν υπάρχει αντάλλαγμα που θα μπορούσαμε να δεχτούμε για να επιτρέψουμε να διαταραχθεί η σχέση μας με την Αίγυπτο», λέει πρόσωπο πολύ κοντά στον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια, ο οποίος έχει σχεδόν καθημερινή, ειλικρινή επικοινωνία με τον πανίσχυρο υπουργό Εξωτερικών της Αιγύπτου Σάμεχ Σούκρι. Δύσκολα μπορεί να γίνει αντιληπτό, αλλά ήταν η συμφωνία για μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο που επί της ουσίας διέλυσε το ανυπόστατο τουρκολιβυκό μνημόνιο με το οποίο η Αγκυρα επιχείρησε να σφετεριστεί θαλάσσιες ζώνες που η Ελλάδα έχει κυριαρχικά δικαιώματα νοτίως της Κρήτης. Την ώρα που ο κ. Ερντογάν απειλεί ευθέως να ξεκινήσει γεωτρήσεις για λογαριασμό της Λιβύης ανοιχτά της Κρήτης, η αδελφική σχέση της Ελλάδας με την Αίγυπτο μπορεί να αποδειχθεί το πιο δυνατό χαρτί της Αθήνας, ισχυρότερο ακόμη και από την παρουσία υπερδυνάμεων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.